“Үлэ киһини киэргэтэр” диэн өс хоһооно биир идэлээхпэр, Муома орто оскуолатын химия уонна биология учууталыгар Айталина Петровна Эверстоваҕа сыһыаннаах диэн эттэхпинэ сыыспатым буолуо. Кини бу ыйга үбүлүөйдээх сааһын үлэ үөһүгэр сылдьан көрүстэ. Хас биирдии киһи бэйэтинэн кистэлэҥ таабырын, олох устуоруйата. Оттон Айталина кимий? Сэбиэскэй кэм саҕанааҕы киинэҕэ этиллэрин курдук, “Комсомолка, спортсменка и просто красавица”.
Бэлиэ күнүгэр сөп түбэһиннэрэн Айталина Петровналыын сэһэргэстибит.
Төрөппүттэриҥ, бииргэ төрөөбүттэриҥ кимнээҕий?
Мин Муома оройуонугар Хонуу сэлиэнньэтигэр төрөөбүтүм, күн сирин көрбүт сирим билиҥҥи тубдиспансер дьиэтэ, оччолорго балыыһа этэ. Ийэм Пелагея Петровна Хабарова Буор Сыһыы нэһилиэгин “Оҕуруо күөлэ” диэн сириттэн төрүттээх, биология уонна химия учуутала этэ. Аҕам Петр Константинович Эверстов Мэҥэ-Хаҥалас Суола сэлиэнньэтиттэн сылдьар. Кини Муома оройуонугар тутууга үлэлии кэлбитэ, онтон милицияҕа үлэлээбитэ. Бииргэ төрөөбүт оҕолор түөрпүт: икки уол, икки кыыс. Убайым Константин уонна мин манна, оттон кыралар Нам оройуонугар Граф Биэрэгэр төрөөбүппүт. Билигин ини-биилэр куоракка олороллор, Константин – урбаанньыт, Айсен – ДСК-ҕа ТБ кылаабынай инженерэ. Балтым Саргылана Граф Биэрэгэр труд уонна уруһуй учуутала, иитэр үлэҕэ дириэктэри солбуйааччы.
Үөрэҕиҥ туһунан…
Төрөөбүт сирбэр Муомаҕа мин 8-c кылаас кэннэ 1980 сыллаахха кэлбитим. 1982 сыллаахха Муома орто оскуолатын 72 үөрэнээччи буолан үс кылааһынан бүтэрбиппит. Мин 10 “б” кылааска үөрэммитим. Кылааспыт салайааччыта Антонина Ильинична Никулина этэ, кинилиин билигин да оскуолаҕа алтыһабыт, ыкса үлэлиибит.
Оскуоланы биология уонна химия учуутала буолар бигэ санаалаах бүтэрбитим. Ол иһин хас да сыл туттарсан баҕалаах үөрэхпэр Саха судаарыстыбаннай университетын биолого-химическэй факультетыгар 1984 сыллаахха киирбитим. Үөрэхпин ситиһиилээхтик бүтэрэн, Покровскай 2-с №-дээх оскуолатыгар биир сыл идэбинэн үлэлээбитим. Ол кэннэ Граф биэрэгин 2-с №-дээх СПТУ-гар уон сыл устата биология уонна химия учуутала, ЭВМ производственнай үөрэҕин маастара буолан оҕолору үөрэппитим. Икки выпуһу таһаарбытым: механик уонна бухгалтер бөлөҕө.
Муома орто оскуолатыгар төһө өр үлэлээтиҥ?
Манна мин 2002 сыллаахха кэлбитим, оскуолаҕа үлэлээбитим номнуо 23 сылыгар барда. Муома орто оскуолатыгар мин араас идэҕэ ылсан үлэлэспитим: дириэктэри үөрэх уонна иитэр үлэҕэ солбуйааччы, БКЭ техническэй үлэһитэ, быстах кэмҥэ директоры да солбуйбутум, билигин учууталтан ураты оройуоннааҕы биир идэлээхтэр сойуустарын бэрэссэдээтэлэбин. Ол эрээри учууталлыырбын туохтааҕар да ордоробун. Бу сыллар тухары икки кылааһы выпустаатым. Билигин 8 «а» кылаас сала-
йааччытабын.
Учуутал идэтин туох санааттан талбыккыный? Идэҕэр тугу сөбүлүүгүн?
Идэбин таларбар төрөппүттэрим сабыдыаллара улахан буолуо дии саныыбын. Кинилэр иккиэн учуутал этилэр, олохторун оскуолаҕа, училищеҕа анаабыттара. Учуутал идэтигэр оҕолору кытта алтыһарбын сөбүлүүбүн, кинилэр кыра бэйэлэрэ улаатан-сайдан, үтүө киһи буолалларыттан үөрэбин.
Бары кылаас оҕолорун үтүө санаалаах буоларга, бэйэ-бэйэни өйүүргэ, доҕордуу буоларга үөрэтэбин. Учуутал барыта үөрэнээччилэрин Киһи быһыытынан иитэр, олоххо миэстэлэрин булалларыгар баҕарар.
Бэйэҥ сөбүлүүр дьарыгын тугуй?
Оо, дьарыгым элбэх буоллаҕа! Оҕуруонан киэргэл оҥорорбун, баайарбын, алдьаммыты чөлүгэр түһэрэрбин, тугу эрэ саҥаттан уларытарбын ордоробун. Минньигэс ас астыырбын, сибэкки үүннэрэрбин, тыаҕа сылдьарбын, сир аһын хомуйарбын сөбүлүүбүн. Араас дойдуну кэрийэн саҥа сирдэри арыйарбыттан дуоһуйабын.
Олоххо суолдьут сулус оҥостор санааҥ…
Туох да буолбутун иһин, инним хоту санаабын түһэрбэккэ барыы. Тулабар миигин өйдүүр, өйүүр, олоххо сэргэх дьону кытта алтыһыы.
Дьахтар дьоло тугуй?
Дьахтар дьоло оҕолоругар уонна чугас дьонугар. Мин икки уоллаахпын: Антон бэйэм аттыбар баар, оскуолаҕа үлэлиир, кыра уолум Валентин Дьокуускайга “Синергия” цифровой колледжыгар үөрэнэр.
Өрүү чэгиэн туруктаах уонна кэрэ көстүүлээх буолар наадатыгар тугу сүбэлиэҥ этэй?
Куруук хамсана сылдьыахха наада, хаамыынан, йоганан, үҥкүүнэн, ырыанан дьарыктанар туһалаах. Санааны көтөҕөр, сэргэхситэр дьарыктаах буолар үчүгэй. Күн аайы бэйэ этин-сиинин, тириитин көрүнэр, үчүгэй хаачыстыбалаах косметиканан туттар үтүө түмүккэ, кэрэ көстүүгэ тиэрдэр. Бэйэҕэ, доруобуйаҕа харчыны харыстыыр, бэйэни тупсарар туһугар көҥөнөр соччото суох. Маны барытын тутустахха аҕам да саастаах киһи туруга тупсар, кырдьара бытаарар.
Айталина сахалыы аата да этэрин курдук “ый курдук ыраас” диэн суолталаах. Кырдьык даҕаны, аналлаах аатын ааттатан, Айталина Петровна дьоҥҥо көнөтүнэн сылаастык сыһыаннаһан, хаһан да куһаҕан тылынан кими да ахтыбат үтүө санаалаах, ыраас дууһалаах киһи.
Өр сылларга бииргэ үлэлээбит, биир эйгэҕэ алтыспыт киһиҥ майгытын, санаатын, туттарын-хаптарын чугастык билэр буолаҕын. Айталина олус сэмэй, үлэһит, олоххо көхтөөх, эркин курдук эрэллээх уонна ыараабакка-чэпчээбэккэ дьыалаҕа ылсан иһэр диэн биир идэлээхтэрэ, дьүөгэлэрэ этэллэр. Тулалыыр дьон санаата сырдыгынан киһиэхэ тиийэрэ бэйэтэ туспа дьол буоллаҕа!
Дьоҥҥо ый курдук суолларын сырдатан, ыра санааҕын ымыы оҥостон, олоххо чэпчэкитик инниҥ хоту дабайан ис, сахам Далбар Хотуна Айталыына!
Татьяна Данилова