Сэтинньи 30 күнэ-Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 2011 сыллаахтан Ил Дархан ыйааҕынан Хомус күнүнэн биллэриллибитэ.
Хомус аан дойдуга киэҥник тарҕаммыт, бэрт боростуой эрээри, кыаҕа улахан, тыаһа дьикти-кэрэ, хоһооно хомуһуннаах. Киһини кытта кыттыһан, киһи тыынынан тиллэн оонньуур буолан, хомус сахалыы саҥарыан, үөрүүнү үрдэтиэн, мунчаарбыты уоскутуон, ыалдьыбыты эмтиэн сөп. Хайа да бэйэлээх кутун тутар, дууһатын долгутар, сүрэҕин үөрдэр. Оннук дьикти күүстээх алыптаах, алгыстаах буоллаҕа хомус барахсан.
Бу күннэргэ нэһилиэктэргэ хомус күнэ ыытыллан, алгыстаах дорҕооно дьүрүһүйдэ.
Арчыга Хомус күнэ бэрт сэргэхтик сонуннук ыытылынна. Тэрээһини Арчы хаһаайката Ирина Слепцова-Аптаах Дукку алгыһынан арыйда. Арыылаах алаадьынан, сиэлинэн сыт таһааран, ыалдьыттарын арчылаата. Салгыы хомус дьүрүскэн тыаһын оҕо ускуустубатын оскуолатын эдэр үлэһиттэрэ Светлана Старкова, Маргарита Слепцова, Альмира Николаева кэлбит ыалдьыттарга эҕэрдэлэрин тиэртилэр.
Хомус алыптаах дорҕоонунтуһунан Светлана Старкова кэпсээн, быһааран, көрдөрөн маастар-кылаас ыытта. Хомус тардыытын сатабылларын, охсуу арааһын, оонньооһун араас көрүҥнээҕин быһааран элбэх сүбэлэри биэрдэ. Ыалдьыттар бэркэ сэҥээрэн, хомус кистэлэҥнэрин, оонньуур ньымаларын билэн, хомуска үөрэнэн, оон-ньоон көрдүлэр.
Онтон кэлбит дьон бары күргүөмүнэн хомуска оонньоон, иэйиигэ киирэн, нарынтан-нарын куолас, ыраастан-ыраас ырыа буолан хомус алыптаах дорҕооно Арчы дьиэтин толордо. Саамай кыра кыттааччы 4 саастаах хомусчуттан саҕалаан бары түмсэн, сомоҕолоһон, дойдуга бэриниилээх буолуу тыыныгар киирэн, анал байыаннай дьайыыга сылдьар биир дойдулаахтарбытын өйөөн, хомус алгыстаах дорҕоонун тыаһатан түһүлгэни тэрийдибит.
Бу түгэн олус үөрүүлээх, долгутуулаах буолла.
Сахам сирин кэскилэ,
Норуот баҕа санаата
Этилиннэ бу кэмҥэ
Хомус дьикти тылынан…
Хоһооҥҥо этиллэрин курдук, элбэх омук этэр тылын иччитин иҥэриммит, ырыа-хоһоон ыралаах тылын ылыммыт, сыыйыы тимир сыҥаахтаах, сүдү тимир сүрүннээх, дьикти тимир тиэрбэстээх, хохуоралаах тыллаах, хомуһуннаан айыллыбыт хомус барахсан хоҥкунас хоһооно дьолу-соргуну хоһуйуоҕа, лыҥкынас тылынан саҥаны, сааскыны санатыа, дьиэрэҥкэй ырыата эрэйтэн эмтиэҕэ, чуҥкунас тойуга тускулу туойуоҕа, уруйдаах оһуокай, эгэлгэлээх эһиэкэй этиэҕэ.
Дьүрүһүй, хомуһум
