Биһиги оройуоммутугар кэнники сылларга биир кыһалҕа үөскээбитин бэлиэтиэххэ сөп. Баттах кырыйар идэлээх киһи аҕыйах.
Бу күннэргэ биһиэхэ Муомаҕа Дьокуускайтан парикмахер идэлээх бэйэбит кыыспыт Елена Иванова кэлэн үлэлии сылдьарын көрүстүм.
Елена, бэйэҥ тускунан кэпсээ.
Мин Муома улууһун Хонуу нэһилиэгэр Дмитрий Данилович, Зоя Николаевна Ивановтар иллээх дьиэ кэргэннэригэр төрдүс оҕонон төрөөбүтүм. Хатыламмат көмүс оҕо сааһым Хонууга ааспыта. Муома орто оскуолатын 1989 сыллаахха бүтэрбитим. Билигин Дьокуускай куоракка олоробун. Үс уол оҕолоох дьоллоох ийэбин. Парикмахер идэтин баһылаан 32-с сылбын үлэлии сылдьабын. Оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэрбэр чэпчэки атлетиканан дьаныардаахтык дьарыктаммытым. Баскетбол күрэҕэр Абыйга, Чокурдаахха баран оскуолабыт чиэһин ситиһиилээхтик көмүскүүр этибит. Ол иһин спорду сөбүлээммин физкультура учуутала буолуом дии саныырым. Тоҕо эрэ баҕам туолбатаҕа.
Төрөөбүт дойдубар Муомаҕа сөп буола-буола кэлэн үлэлээн барабын. Дойдум дьоно үөрэ-көтө кэлэн баттахтарын кырыттаран, оҥотторон бараллар. Үксүлэрин билэр буоламмын ирэ-хоро, дуоһуйа кэпсэтэн ахтылҕаммын таһаарабын. Олус дьоллонобун, идэбин сөпкө да талбыппын дии санаан астынабын.
Парикмахер идэтин хайдах талбыккыный?
Билигин санаатахпына, бу идэбин таларым эрдэттэн биллибит эбит ээ. VII-VIII кылааска үөрэнэр кэммитигэр быткомбинат дьиэтигэр кылааһынан тиийэммит Семен Гермогенов диэн фотографка хаартыскаҕа түһэр этибит. Онно таһыгар парикмахерскай баар этэ. Мин хайаан да ол хос таһыгар туран көрө түһээччибин. Төннөн тиийэ-тиийэ көрөр этим. Сып-сырдык, ыраас киэҥ хос иһигэр кэрэ сэбэрэлээх парикмахер Евдокия Николаевна Готовцева баттах кырыйа турара. Арааһа бастаан итинтэн саҕаламмыт, парикмахер идэтигэр умсугуйуум. Үрдүкү кылаастарга үөрэнэ сылдьан кыргыттарбар кыралаан чёлка кырыйан, баттахтарын кырааскалаан саҕалаабытым. Оскуоланы бүтэрээт, парикмахер идэтигэр үөрэммитим. Онтон ыла, 21 саас-пыттан парикмахер идэтин баһылаан үлэлии сылдьабын. Мин идэм олус наадалаах, туһалаах. Идэбин толору баһылаан үлэлии сылдьарбынан дьоллоохпун.
Үлэҕин ордук тугун сөбүлүүгүн?
Дьону киэргэтэн, кыраһыабай оҥорон, баҕа санааларын толорон, кинилэр үөрэн-астынан баралларыттан бэйэм олус үөрэбин. Инникитин үлэм ситиһиилээх буоларыгар кыһамньыбын уурабын. Кэмиттэн кэмигэр үлэлиир таһыммын үрдэтэбин, араас куурустарга ситимин быспакка үөрэнэбин. Үлэбэр элбэх дьону кытта алтыһабын. Хас биирдии киһи, биллэн турар, ураты майгылаах-сигилилээх, туспа көрүүлээх буолааччы. Ол иһин хас биирдии миэхэ баттаҕын оҥотторо кэлбит киһиэхэ, киниэхэ эрэ туһааннаах ньыма булан үлэлиибин, психолог курдукпун диэхпин сөп.
Билиҥҥи кэмҥэ кыыс-дьахтар аймах сэбэрэлэрин кичэйэн көрүнэллэр. Баттаҕы хайдах суунар-тараанар ордугуй, тугу сүбэлиэҥ этэй.
Оннук, сайдыыны дьүөрэлии бэйэни көрүнүү, кэрэ буолуу олохпут биир сүрүн көстүүтэ. Кэрэ аҥардарга, бастатан туран, баттахтарын үчүгэйдик көрүнэ сылдьалларыгар сүбэлиибин. Нэдиэлэҕэ иккитэ мааска, суунарга хаачыстыбалаах шампунь, ол кэнниттэн бальзамы туттуохха наада.
Оскуолаҕа үөрэммит сылларыҥ туһунан тугу кэпсиэҥ этэй?
Түгэнинэн туһанан, бииргэ үөрэммит оҕолорбун, үөрэппит учууталларбын ис сүрэхпиттэн оскуолабыт 95 сыллаах үбүлүөйүнэн эҕэрдэлиибин! Тапталлаах оскуолабыт дэгиттэр сайдыылаах үүнэр көлүөнэни иитэр-үөрэтэр үлэтэ кэскиллээх буоллун!
Оскуолаҕа үөрэммит сылларбын мин олус күндүтүк саныыбын. Улахан махталбын ытыктыыр, сөбүлүүр учууталбар Никулина Антонина Ильиничнаҕа тиэрдэбин. Нуучча тыла уонна литературата саамай сөбүлүүр уруоктарым этилэр. Биһигини Антонина Ильинична наһаа үчүгэйдик үөрэппитэ, кини биэрбит билиитэ миэхэ билигин да олохпор туһалыыр. Кылааспыт салайааччыта Сергеева Евдокия Михайловна. Тренербитин Александр Васильевич Карповы олус истиҥник өйдүү-саныы сылдьабын, кини мин спортка ситиһиилэрбэр ураты болҕомто ууран дьарыктыыра. Күндү Учууталларбын хаһан да умнубаппын, махталым муҥура суох.
Хаһыаппыт ааҕааччыларыгар баҕа санааҥ?
Биир дойдулаахтарбар баҕа санаам — дьиэ кэргэҥҥитигэр ил-эйэ эҥэрдэстин. Олоххутугар үрдүктэн үрдүк ситиһиилэри, кытаанах доруобуйаны, дьоллоох-эйэлээх халлааны баҕарабын.
Елена Дмитриевна, эйиэхэ махтанабын, олус истиҥ кэпсэтии буолла. Кэрэни үксэтэр айымньылаах үлэҕэр саҥаттан саҥа арыйыылары, тус олоххор дьолу-соргуну баҕарабын!
Лена Гоголева